Czy język dawnych Prusów nadal istnieje? Wyjaśniamy

Prusowie, zamieszkiwali teren południowo-wschodniego wybrzeża Bałtyku, czyli obecne tereny województw warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, oraz Okręg Królewiecki i część Litwy. Były to ludy bałtyckie, przez Rzymian określani jako Estowie, z którymi utrzymywali wymianę handlową.

Prawdę mówiąc nie wiele wiemy. Nie mamy pojęcia, kiedy zamieszkali na tych ziemiach, najprawdopodobniej, plemiona, jakie znamy, czyli Galindowie, Pomezanie, Pogezanie, Sasini, Nadrowianie, Sambijczycy, żyły na przybałtyckim terenie od tysiącleci. Pewną zagadką, jest jednak tysiącletni zanik działalności grodzisk w połowie pierwszego tysiąclecia przed Chrystusem. Najnowsze możliwości badań, oparte na DNA, powinny niebawem rozwiać wszelkie wątpliwości.

Jedno jest niewątpliwe, we wczesnym średniowieczu, ciągłe, wzajemne utarczki graniczne z ziemiami słowiańskimi, sprowadziły na Prusów zagładę. Niedający sobie rady z łupieżczymi wycieczkami Prusów na Mazowsze, Książę Konrad Mazowiecki, podjął decyzję o ściągnięciu Zakonu Najświętszej Marii Panny dla wsparcia w walkach z Prusami.

Decyzja była zabójcza dla Prusów i jak wiemy ściągnęła później, wiele problemów na Polskę. Państwo krzyżackie było świetnie zorganizowanym, nowoczesnym organizmem i mimo walecznego oporu, zagnieżdżonych w bagiennej puszczy, ale pozbawionych centralnej władzy, plemion pruskich, w miarę sprawnie okiełznało wszelkie bunty, mieczem, polityką i pieniądzem.

Obyczaje i język Prusów znamy dopiero dzięki opisom krzyżackim. To wtedy postały pierwsze słowniczki, niezbędne do procedur dyplomatycznych, opisy obyczajów i dokumenty biurokratyczne. Zgaszono, co i rusz wzniecane powstania, ziemie Prusów spustoszyła wojna. Pruscy notable, skusili się na korzystne nadania ziemskie i coraz chętniej współpracowali z Państwem Zakonnym, przechodząc wraz z poddanymi na chrześcijaństwo, które jakby nie patrzeć, stanowiło wielki skok cywilizacyjny, podobnie jak wcześniej u Słowian.

Zaczął się regres języka pruskiego, elity pruskie się niemczyły, by dostąpić apetycznych zaszczytów, opustoszałe ziemie były kolonizowane przez przybyszów z Niemiec, a potem z Mazowsza. Populacja Prusów przed najazdem, nie była imponująca, wojny, najazdy, zarówno krzyżackie, mazowieckie i litewskie, bardzo przerzedziły szeregi autochtonów. Reszty dokonały cykliczne zarazy wieków późniejszych.

Wielu Prusów nie skorzystało z ofert krzyżackich i emigrowało, najwięcej za miedzę, na Mazowsze, choć znane są też inne europejskie kierunki. I właśnie, na Mazowszu, możemy znaleźć wiele wsi, które mogą korzenie swojego DNA wynosić o Prusów.

A jak wygląda obecny stan świadomości językowej spadkobierców tego już teoretycznie nieistniejącego ludu, posłuchajmy dr. Piotra Szatkowskiego, który nie tylko z zawodu, ale i osobistej pasji badawczej, zgłębia tajniki zapomnianego języka.